Το δέντρο annato και οι σπόροι του
Το δέντρο annatto είναι της οικογένειας Bicaceae, του είδους orellana και το συναντάμε συνήθως με τα ονόματα achiote, annatto, rocou, ruku, κ.λ.π.
Τα μέρη του δέντρου που χρησιμοποιούνται είναι κυρίως οι σπόροι του αλλά και ο φλοιός, τα φύλλα και οι ρίζες.

Το λάδι που προέρχεται από τους σπόρους του χρησιμοποιείται και στη μαγειρική.
Είναι σχετικά μικρό δέντρο. Κατά προσέγγιση 50 σπόροι μεγαλώνουν μέσα σε πορτοκαλοκόκκινα καρδιόσχημα περικάρπια στις άκρες των κλαδιών. Τα δέντρα είναι σκεπασμένα από αυτά τα λαμπερά περικάρπια και ένα μικρό δέντρο μπορεί να παράγει ως και 270 κιλά σπόρων. Οι σπόροι είναι καλυμμένοι από ένα κοκκινωπό περίσπερμα, το οποίο είναι και η πηγή μιάς πορτοκαλοκίτρινης βαφής. Το annatto είναι γνωστό σαν achiote στο Περού και σαν urucum στη Βραζιλία. Συνήθως φύεται στη Νοτια και Κεντρική Αμερική και στην Καραϊβική αλλά μπορεί να βρεθεί και στο Μεξικό. Παραδοσιακά, οι θρυμματισμένοι σπόροι εμβαπτίζονται σε νερό που το αφήνουμε να εξατμισθεί. Σχηματίζεται έτσι μια λαμπερή χρωματιστή πάστα που σε κάποιες χώρες τη χρησιμοποιούν σαν πρόσθετο σε σούπες, τυριά, μαργαρίνη, ποπ κορν και όπου αλλού θέλουν να δώσουν ένα ζωηρό πορτοκαλοκίτρινο χρώμα. Πολλές φορές αυτή η πάστα αντικαθιστά το πολύ ακριβό σαφράν σε συνταγές και πιάτα ανά τον κόσμο.

Επίσης αυτή η πάστα χρησιμοποιείται και σαν φυσική βαφή για ρούχα και μαλλινα, αλλά και για καλλυντικά και σαπούνι. Κάποιες παλιές φυλές το χρησιμοποιούσαν επίσης και για body painting αλλά και για φάρμακο. Ένα ρόφημα φτιαγμένο από τα νεαρά βλαστάρια του δέντρου χρησιμοποιείται από τη φυλή Πιούρα σαν αφροδισιακό και θεραπευτικό των δερματικών παθήσεων του πυρετού, της δυσεντερίας και της ηπατίτιδας. Τα φύλλα χρησιμοποιούντο για να θεραπεύουν δερματικά προβλήματα και ασθένειες του συκωτιού.

Στην Περουβιανή θεραπευτική με βότανα σήμερα, τα αποξηραμένα φύλλα που καλούνται achiotec, τα χρησιμοποιούν σαν γιατρικό για δυσλειτουργίες του προστάτη, αρτηριακή υπέρταση, υψηλή χοληστερόλη, κυστίτιδα, ουρικό οξύ και άλλα. Οκτώ με 10 ξερά φύλλα βράζονται σε 1 λίτρο νερού για 10 λεπτά και πίνουν μία κούπα από αυτό το αφέψημα 3 φορές την ημέρα μετά τα γεύματα. Το αφέψημα αυτό συνιστάται επίσης και για αντισηπτικό και για τη θεραπεία των τραυμάτων.

Το λάδι annatto που εξάγεται από τους σπόρους του δέντρου είναι η πρώτη ύλη για τις βαφές που καλούνται bixin και norbixin, και κατατάσσονται στα carotenoids. Η Bixin που χρησιμοποιείται κυρίως σαν χρωστική τροφίμων εχει αποδειχθεί ότι προστατεύει από την υπεριώδη ακτινοβολία και έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες.

Το λάδι annatto είναι ένα φυσικό μαλακτικό και το υψηλό ποσοστό καροτενοειδών που περιέχει παρέχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες όταν χρησιμοποιείται σε προϊόντα περιποίησης σώματος ενώ προσθέτει ένα υπέροχο χρώμα ήλιου σε κρέμες λοσιόν σαμπουάν και σαπούνια.